عرض اندام طالبان در برابر پاکستان؛ اختلافات از کجاست؟

تا همین چند ماه پیش که طالبان توانست کابل را به طور کامل تحت کنترل قرار دهد، کمتر کسی این تصور را داشت که میان طالبان با پاکستان در فاصله کوتاهی بحرانی روی دهد. گروه طالبان همیشه به عنوان گروهی وابسته به پاکستان معرفی شده که اهداف اسلام آباد را دنبال می‌کند، اما به تازگی تنش مرزی میان طالبان و پاکستان بالا گرفته و حتی دو طرف شاهد تبادل آتش بوده اند.

دولت پاکستان اسلامی نیست!

یکی از صریح‌ترین اظهارات علیه پاکستان را دو هفته پیش، «ذبیح الله مجاهد»، سخنگو و معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان اعلام کرد.

مجاهد در این ارتباط در سخنانی اظهار داشت که نظام حاکم در پاکستان «اسلامی» نیست. این اظهار نظر مجاهد یکی از تندترین حملات لفظی طالبان علیه دولت اسلام آباد به شمار می‌رفت و البته متاثر از اختلافات دولت مرکزی اسلام آباد با گروه تحریک طالبان پاکستان بود.

این اظهارنظر مجاهد علیه پاکستان یک روز پس از آن بود که تحریک طالبان پاکستان اعلام کرد طرح آتش‌بس را که از سوی حکومت آن کشور ارائه شده، نمی‌پذیرد. تحریک طالبان پاکستان دهه هاست که با دولت اسلام آباد در جنگ است و پس از روی کارآمدن طالبان در کابل، اسلام آباد اعلام کرد که با وساطت طالبان کابل توانسته با تحریک طالبان به آتش بس برسد، هرچند اختلافات همچنان باقی مانده است.

جرقه درگیری مرزی

پاکستان و افغانستان بر سر مرز دیورند دارای اختلاف تاریخی هستند. خط دیورند به طول ۲۴۰۰ کیلومتر در خط مرزی پاکستان و افغانستان قرار دارد و یک خط مرزی طولانی می‌باشد. پاکستان علاوه بر افغانستان چند سال قبل با ایران نیز برای نصب حصار در مرز‌های مشترک توافق کرده بود.

پاکستان ادعا می‌کند که این حصار با هزینه‌ای زیاد و به منظور جلوگیری از حمل و نقل غیرقانونی نصب شده است. دولت سابق افغانستان با نصب این حصار در مرز پاکستان و افغانستان مخالفت کرد و اعلام کرده بود که تا زمانی که اختلافات مرزی با پاکستان حل نشود نصب حصار در مرز مشترک نباید صورد گیرد. گروه طالبان نیز با این مرز مخالف است و اعلام کرده که مرز دیوربند را به رسمیت نمی‌شناسد.

این در حالی است که پاکستان امید زیادی داشت که با روی کارآمدن طالبان موضوع اختلافات مرزی اش با افغانستاند مسکوت باقی بماند، اما طالبان نشان داده تمایلی به سکوت درباره مرز دیوربند ندارد. در اولین روز زمستان یعنی کمتر از یک هفته پیش نیز، حصار نصب شده توسط ارتش پاکستان در خط دیورند واقع در مرز پاکستان و افغانستان توسط نیرو‌های طالبان بریده شد.

چند روز پیش هم یک کلیپ در فضای مجازی منتشر شد که در آن نیرو‌های ویژه طالبان در حال بریدن حصار نصب شده توسط ارتش پاکستان در مرز پاکستان و افغانستان بودند. در این کلیپ ادعا شد که این حصار در داخل خاک افغانستان نصب شده و نیرو‌های دولت موقت افغانستان به شدت به آن واکنش نشان می‌دهند. همین موضوع جرقه درگیری مرزی طالبان با افغانستان را روشن کرد. یک روزنامه نگار افغانستانی به نام بلال سروری کلیپ مذکور را در توئیتر منتشر کرد که در آن نیرو‌های امنیتی طالبان در حال بریدن و برداشتن حصار در مرز مشترک پاکستان و افغانستان بودند. بر اساس گفته این روزنامه نگار افغان، فرمانده این نیرو‌های امنیتی طالبان دکتر بشیر فرمانده نیرو‌های اطلاعاتی بوده که نیرو‌های طالبان را برای برداشتن حصار رهبری می‌کرد. این اتفاق در شهرستان گوشته ولایت ننگرهار هم مرز با شهرستان مهمند ایالت خیبر پختون خوا پاکستان رخ داده است.

تبادل آتش همزمان با اعلام توافق

منابع میدانی در افغانستان به الوقت می‌گویند که گروه طالبان از اواخر روز شنبه برخی تجهیزات جنگی و توپخانه‌های خود را به سمت مرز پاکستان گسیل کرده اند. همچنین پاکستان موضوع تخریب حصارکشی‌های این کشور در ولایت ننگرهار توسط نیرو‌های طالبان را با مقام‌های طالبان مطرح کرده و خواهان تحقیقات در این باره شده است. در آخرین دور از تنش‌ها، ارتش پاکستان، عصر روز جمعه ده‌ها راکت بر دهکده‌های ولسوالی سرکانو ولایت کنر شلیک کرده‌اند و به‌گفتۀ منابع میدانی، طالبان نیز مواضع سربازان پاکستانی را مورد هدف قرار داده‌اند.

همچنین گفته شده که یک فرمانده طالبان با حضور در منقطه مرزی با پاکستان مدعی شده که مرز افغانستان تا ۶۰ کیلومتری اسلام آباد پایتخت پاکستان ادامه دارد و این اظهارنظر درست به معنای عدم پذیرش مرز فعلی پاکستان از سوی طالبان است.

هنوز منابع رسمی دولت پاکستان و یا رهبران طالبان به درگیری مرزی با پاکستان واکنش مشخصی نداشته اند، اما یک مقام بلندپایه پاکستانی گفته‌است که پاکستان و طالبان بر حل مساله حصارکشی مرزی از طریق گفتگو به توافق دست یافته‌اند. این مقام که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نام‌اش فاش شود، گفته‌است که رییس استخبارات محلی طالبان تلاش کرد تا حصار را بردارد؛ اما این تصمیم مورد تایید رهبری طالبان نیست. به گزارش اکسپرس تریبیون، پس از این حادثه پاکستان و طالبان در بالاترین سطح تماس برقرار کردند و توافق شد که این موضوع از طریق گفتگو حل شود.

این مقام پاکستانی با بیان این که دوطرف به تفاهم رسیده‌اند که اوضاع را تشدید نکنند، گفته‌است: «در مورد حصارکشی‌ها برخی از هم‌ترازی‌ها وجود دارد و طرفین این موضوع را متقابلا حل خواهند کرد.» این مقام افزوده‌است: «از طرف افغانی خواسته شد تا قبل از تعمیر حصار، خط مرزی را هماهنگ کند.» این مقام همچنین فاش کرده‌است که ملا یعقوب؛ سرپرست وزارت دفاع طالبان از منطقه آشفته بازدید کرده و به فرماندهان محلی طالبان دستور داده که در آینده چنین اقداماتی را انجام ندهند.

با این حال هنوز وضعیت مرزی پاکستان و افغانستان در دوره طالبان به ثبات نرسیده و به نظر می‌رسد طالبان که با کمک پاکستانی‌ها توانست در افغانستان پیشروی کند، امروز در ابتدایی‌ترین موضوع یعنی حدود مرزی با اسلام آباد دچار اختلاف عمیق شده است.